گفتار و رفتار دوسویه حضرت علی و فاطمه الزهراء (سلام الله علیهما) در خانواده و رفتارشان با دیگر اعضا همیشه با اکرام و احترام همراه بوده است. منشأ این اکرام و احترام، وجود ویژگی‌های نیک انسانی و الهی، عشق و محبت آن دو بزرگوار به هم، بندگی و تسلیم در برابر حضرت حق و سفارش های رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) بوده است. پیامبر اسلام لا هنگام ازدواج امیر مؤمنان (علیه السلام)با فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) ، برای ایشان دعا کردند و به امام علی علیه السلام درباره رعایت حال همسرشان توصیه هایی فرمودند. حضرت علی ، به فرمایش خودشان، در طول مدت کوتاه زندگی با زهرای مرضیه هیچ گاه موجب اذیت و آزار ایشان نشدند و از فاطمه ای نیز هیچ ناراحتی ندیدند. خود حضرت علیه السلام دراین باره می فرمایند: سوگند به خدا، تا پایان عمر شریف فاطمه با او را خشمگین نکردم و به کاری وانداشتم. ایشان نیز هرگز مرا به خشم نیاورد و هیچگاه از من نافرمانی نکرد. رفتار فاطمه که با من چنان بود که هرگاه به چهره مبارکش نگاه می کردم، تمام هم و غم و ناراحتی از دلم بیرون می رفت».
 
ثم صاح بی رسول الله : یا علی! قلت: لبیک یا رسول الله؟ قال: ادخل بیتک والطف بزوجتک وارفق بها فإن فاطمة بضعة منى یؤلمنی ما یؤلمها وینسی ما یسرها أستودعکم الله واستخلفه علیکما قال على : و الله ما أغضبها ولا أکرهتها على أمر کى قبضها الله ولا أغضبتنی ولا عصت لى أمرأ ولقد کنت أنظر إلیها فتنکشف عنى الهموم والأحزان (1).
 
بر اثر سیرۀ یادشده و خلق و خوی پسندیده در این دو بزرگوار، در منابع تاریخی گزارش شده است که آنان حتی نام یکدیگر را با اکرام و احترام می بردند و هنگام صدا زدن هم نام مبارکشان را با القاب و کنیه همراه می کردند؛ القاب و کنیه هایی چون: «یابن عم»، «یابن عم رسول الله»، «یا اباالحسن»، «یابن ابی طالب»، «یا وصی رسول الله»، «یا بنت رسول الله»، «یا قرة عین الرسول»
 
مرضت فاطمة مرضا شدیدا ومکثت أربعین لیلة فی مرضها إلى أن توفیت صلوات الله علیها فلما نعیت إلیها نفسها دعت أمم أیمن وأسماء بنت عمیس ووجهت خلف على وأحضرته قالت: یا ابن عم إنه قد عیت إلى نفسی قال لها على : أوصینی بما أحببت یا بنت رسول الله! جلس عند رأسها وأخرج من کان فی البیت ثم قالت: یا ابن عمی ما عهدتنی کاذبة. ثم بکیا جمیعا ساعة وأخذ على رأسها وضمها إلى صدره ثم قال أوصینی بما شئت ثم قالت: جزاک الله عنی خیر الجزاء یا ابن عم رسول الله أوصیک أولا أن تتزوج بعدی بابنة أختى أمام. (2).وقتی حضرت علی علیه السلام به همسرشان فرمودند: چرا مرا از این موضوع آگاه نساختی، فاطمه الزهراء سلام الله علیها در پاسخ ایشان با احترام فراوان فرمودند: (یا أبا الحسن، إنی لأستحیی من إلهی أن أکلف نفسک ما لا تقدر علیه.)روایات دیگری نیز در این باره نقل شده است که همه حاکی از همین رویه در گفت و گوهای آمیخته با ادب و احترام بین حضرت علی و فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) است؛ عن أبی جعفرین قال إن فاطمة بنت رسول الله صلى الله علیه وسلم مکت بعد رسول الله لة ستین یوما ثم مرضت.. فکان أمیر المؤمنین علیه السلام یقول لها: یعافیک الله ویقیک. تقول : یا أبا الحسن! ما أسرع اللحاق بالله وأوصت بصدقتها و.. ودفنها لیلا (3)
 
نمونه دیگر از اکرام و احترام حضرت امیرالمؤمنین و فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) به یکدیگر، گزارشی است که در جلد نخست کتاب حاضر بدان اشاره شد. در آن گزارش خواندیم که وقتی حضرت على علیه السلام از همسرشان پرسیدند: «آیا غذایی در خانه داریم یا نه»، فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) پاسخ دادند: لا، والذی أکرم أبى بالثبوة وأکرمک بالوصیة ما أصبح العداة عندى شیء وما کان شیء أطعناه منذ یومین إلا شیء کنت أوثرگ به على نفسی وعلى ابنى هذین الحسن والحسین علیهما السلام (4)
 
این بیان زیبا، دل نشین و لبریز از عشق و محبت به همسر، نشان مرتبه بالای احترامی است که ایشان برای همسر عزیزشان قایل بودند. در کلام فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) به دو نکته اشاره شده است: نخست به مقام باعظمت و افتخار آمیز وصایت شوهر گرامی شان از پدر بزرگوارشان ؛ دوم اینکه خطاب به حضرت علی گفتند: «اگر در خانه غذایی بود، بی شک شما را بر خود و فرزندانم مقدم می داشتم!» این بیان از مقام بسیار والای همسر باوفایشان نزد ایشان حکایت دارد.
 
در ادامه روایت نقل شده است: وقتی حضرت علی به همسرشان فرمودند: چرا مرا از این موضوع آگاه نساختی، فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) در پاسخ ایشان با احترام فراوان فرمودند: (یا أبا الحسن، إنی لأستحیی من إلهی أن أکلف نفسک ما لا تقدر علیه.) (5)

پیام چنین برخوردی با همسر آن است که «عزیزم، تو آنقدر برای من عزیز و بزرگی که حاضر نیستم با درخواست و خواهشم تو را به زحمت اندازم؛ یعنی می دانم که تو به خاطر علاقه و محبتی که به من و فرزندانم داری، برای تهیه نیازمندیهای زندگی خود را به رنج و زحمت خواهی انداخت، ولی من به این کار راضی نیستم». این برخورد یعنی احساس نزدیکی و همراهی بسیار با همسر.نتیجه چنین رفتار محبت آمیز و محترمانهای آن است که خداوند برکات خویش را بر این خانواده عزیز و گرانقدر سرازیر می کند.
 
پی‌نوشت‌ها:
  1. علی بن عیسی الإربلی، کشف الغمه، ج ۱، ص۱۱۲؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج16، ص ۱۲، ج۳، ص۱۳۶
  2. همان، ص ۱۹۱
  3. میرزاحسین النوری الطبرسی، مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۲۳۶
  4. اسدالله طوسی، سیره تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) او در خانواده ارتباط با خداوند در خانواده، ج۱، ص۳۵۹
  5. علی بن عیسى الإربلی، کشف الغمه، ج ۱، ص۹۹؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج 43، ص 59.
 منبع: همسران شایسته، اسد الله طوسی، چاپ اول، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رحمه الله)، قم ۱۳۹۱